Jak długo rozkładają się poszczególne surowce użyte w produkcji opakowań

Rynek opakowań ma długoletnią tradycję. Już w 1845 roku ekspedycja pod kierownictwem Johna Franklina udając się na Arktykę zaopatrzona była w konserwy wykonane z ołowiu. Ekspedycja zakończyła się tragedią i jako jedną z głównych przyczyn tego stanu podano zatrucie się członów tejże ekspedycji związkami ołowiu. ⁽¹⁾ Obecnie używanie ołowiu do przechowywania żywności jest zakazane i realizowane przy użyciu tworzyw sztucznych i metali nie emitujących do żywności toksycznych związków. Ale czy na pewno?

Czy stosowanie tworzyw sztucznych do przechowywania żywności jest bezpieczne?

Szereg badań wykonanych w związku z powszechnym używaniem tworzyw sztucznych do przechowywania żywności dał niestety negatywne wnioski. Niektóre tworzywa mimo, że posiadały stosowne pozwolenia do przechowywania żywności, czy to do przechowywania napojów uwalniały związki, które określone jako mikroplastik przenikały do organizmów żywych. Problemem było nie samo używanie tworzyw sztucznych do bieżącego przechowywania żywności i napojów, lecz co z tymi tworzywami działo się później, gdy stawały się już śmieciami.

Okazało się , że opakowania po wykorzystaniu jako jednorazowe naczynia do żywności trafiały nie tylko na wysypiska, zorganizowane jako systemowe zbiórki śmieci, ale także zasilały dzikie wysypiska w okolicznych lasach czy rzekach oraz wszelkich możliwych akwenach wodnych. Wspomniany mikroplastik, który w tych warunkach ulegał niezwykle wolnemu rozkładowi migrował do środowiska naturalnego powodując skażenie organizmów żywych. Obecnie fakt zanieczyszczenia mikroplastikiem jest tak powszechny, że kraje wysokorozwinięte wprowadziły szereg regulacji prawnych mających na celu maksymalne ograniczenie wykorzystania tworzyw sztucznych w przemyśle spożywczym na rzecz eko opakwań i eko naczyń.

Jak długo rozkładają się poszczególne surowce użyte w produkcji opakowań?

Przyjrzyjmy się najpierw klasycznym opakowaniom z tworzyw sztucznych, które dominowały w latach 90-tych poprzedniego i początkach obecnego wieku.

Czy to długo? Owszem. A dlaczego ma to takie znaczenie? Wyjaśniamy.

Dlaczego długość rozkładu tworzyw sztucznych ma znaczenie?

Obecnie nowoczesna cywilizacja rozwija się w sposób bardzo dynamiczny. Przyjęliśmy wzorzec cywilizacji zachodu, czyli nastawiony na konsumpcjonizm. Chcemy w szybki sposób pozyskiwać różne dobra a to niestety wiąże się z obniżeniem kultury samego życia. Stawiając na produktywność mamy coraz mniej czasu na podstawowe aspekty życia ludzkiego jakimi są wypoczynek oraz odżywianie się. Pierwsze, czyli wypoczynek –  stało się dobrem luksusowym, zaś drugie, czyli żywność zostało tak skomercjalizowane, że podstawowa funkcja polegająca na jedzeniu została sprowadzona do formuły określanej jako „fast food”, i jest również podporządkowana produktywności. Aby to ułatwić stworzono specjalistyczne naczynia jednorazowego użytku: kubki, sztućce, talerzyki, boxy. Ich podstawową funkcją miało być funkcjonalne pakowanie żywności do szybkiej konsumpcji. Ilość tych opakowań w zestawieniu z czasem ich rozkładu zaczął stanowić problem dla krajów wysokorozwiniętych już w latach 90-tych ubiegłego wieku zaś w krajach takich jak Polska na początku XXI wieku. Negatywną wizytówką tych problemów były torebki jednorazowe plastikowe, które szczodrze wypełniły rynek spożywczy i nasze śmietniki.

Zaczęliśmy – i to dosłownie – potykać się o własne odpady w miejscach przeznaczonych na odpoczynek: czy to w drogich kurortach, gdzie spędzaliśmy czas po ciężkiej, produktywnej i z pewnością zasłużonej przerwie w pracy, czy w trakcie popołudniowego wypadu do lasu w weekend. Jako społeczeństwo doszliśmy do wniosku, że taka jakość życia nie ma sensu. Trzeba coś z tym zrobić!

Dyrektywa plastikowa –  co to?

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko⁽²⁾ powstała w wyniku troski o środowisko naturalne, które nas otacza. Mając na uwadze jakość życia przyszłych pokoleń Dyrektywa jest zainicjowanym procesem, które ma na celu całkowitą likwidację wykorzystania tworzyw sztucznych w gastronomii a w szczególności minimalizację produkcji, wykorzystania i utylizacji opakowań określanych jako jednorazowe. Powyższa regulacja ma kardynalne znaczenie dla takich branż jak branża kosmetyczna, medyczna i gastronomiczna. Wszystkie one w przewadze wykorzystują jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych.

 

Opakowania ekologiczne alternatywą dla gastronomii, czyli powstanie rynku biodegradowalnych naczyń jednorazowych

Aby sprostać tym wymaganiom od dłuższego już czasu promowane są alternatywne opakowania ekologiczne, zwane także ekologicznymi opakowaniami biodegradowalnymi, które funkcjonalnością nie odbiegają od tradycyjnych opakowań dotychczas stosowanych w gastronomii. Obecnie do produkcji podstawowych przedmiotów używanych dajmy na to w cateringu, czyli boxach na żywność, kubkach do napojów, sztućców i słomek, używa się materiałów zwanych biotworzywami. Stanowią one nową grupę opakowań zwanymi eko opakowaniami, czy opakowaniami jednorazowymi ekologicznymi, mających w podtekście nie szkodzić środowisku naturalnemu.

Co cechuje opakowania ekologiczne?

Podstawową funkcją oprócz zasadniczej, czyli przechowywania, bądź uławiania spożywania pokarmów jest tzw. biodegradowalność. Pod tym hasłem kryje się szybkość rozpadu tworzyw opakowań i sztućców ekologicznych do pierwotnych składników mających neutralny skutek dla środowiska naturalnego. Obecnie takie zestawienie stanowiące chętnie wybierane i co najważniejsze w pełni biodegradowalne produkty, przedstawia się następująco:

• trzcina cukrowa – miski, talerze, menuboxy – 45do 60 dni.
• tworzywo z liści palmowych z których są wytwarzane talerze i  miski – jest to grupa ekologicznych naczyń wielorazowych, kompostowalnych, których zaletą jest wysoka estetyka i niepowtarzalność (każde naczynie ma unikalny wzór włókien, dzięki czemu jest niepowtarzalny) – w warunkach kompostowalnych rozkladająsię około 90 dni.
• drewno, które jest tworzywem dla ekologicznych sztućców jednorazowych – do kilku lat
• słomki ekologiczne ryżowe lub ze słomy – kilka dni do tygodnia;
• kubki papierowe – np. bardzo popularny kubek używane do kawy na wynos –  6 miesięcy w naturalnych warunkach, zaś w warunkach sprzyjających np. podczas procesu kompostowania od 2 do 6 tygodni;
• biodegradowalne talerze papierowe jednorazowe wykonane z masy papierowej – 2 do 6 tygodni;
• kubki jednorazowe ekologiczne z tworzywa o nazwie PLA, którego istotą jest materiał biodegradowalny przeźroczysty zwany bioplastikiem rozkładający się od 45 do 90 dni.
• ekologiczna torba jednorazowa papierowa – 2 do 6 tygodni.

Jak łatwo stwierdzić czas naturalnego rozkładu biotworzyw jest znacznie szybszy i zachodzi podczas naszego życia. Tak więc nie zostawiamy „w spadku” kolejnym pokoleniom negatywnego bagażu ekologicznego w postaci śmieci.

Przyszłość opakowań ekologicznych

Obecnie wszystkie państwa Unii Europejskiej dostosowały swoje prawodawstwo do zapisów „Dyrektywy Plastikowej”. Polska mimo opóźnienia we jej wdrażaniu zrobiła kolejny krok i 20 grudnia przyjęła projekt ustawy dotyczący przepisów wykonawczych tzw. Dyrektywy Plastikowej. Jest to niewątpliwie krok milowy dla ochrony środowiska i poprawy życia przyszłych pokoleń.

⁽¹⁾Za wikipedią: Ekspedycja Franklina (1845)

⁽²⁾ https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32019L0904